Wet bescherming Klokkenluiders, wat en hoe?

Wet bescherming klokkenluiders

De Wet bescherming klokkenluiders is de opvolger van de Wet Huis voor klokkenluiders. Het doel van deze wet is de melders van misstanden (klokkenluiders) beter te beschermen tegen benadeling. Verder verbetert de wet de voorwaarden voor het melden van maatschappelijke misstanden binnen organisaties, zoals:

• een wetsovertreding;
• een gevaar voor de volksgezondheid;
• als het bedrijf het milieu beschadigt
• als er personen in gevaar zijn.

De Wet Huis voor klokkenluiders is in 2023 verder uitgebreid en heeft een nieuwe naam gekregen. De Wet heet nu Wet bescherming klokkenluiders. 

Je werknemers krijgen nu meer bescherming als zij aan de bel trekken, bijvoorbeeld bij een vermoeden van een misstand in je bedrijf of bij inbreuk op het recht van de Europese Unie door jou als werkgever.

Bewijslast Wet bescherming klokkenluiders

Werknemers die benadeeld zijn hoeven ook niet meer aan te tonen dat zij benadeeld zijn vanwege hun melding. De bewijslast ligt dan bij jou als werkgever. Je zal zelf moeten aantonen dat de benadeling niets met de melding te maken heeft.

Niet alleen werknemers en ambtenaren zijn nu beschermd, maar ook vrijwilligers, stagiairs, zzp’ers, (onder)aannemers, aandeelhouders en sollicitanten.

Meldregeling voor misstanden

Ieder bedrijf met vijftig of meer werknemers is volgens de Wet verplicht tot het invoeren van een interne meldregeling: de klokkenluidersregeling. Deze meldregeling is in het leven geroepen zodat medewerkers veilig en vertrouwelijk een vermoedelijke misstand kunnen melden.

De meldregeling is niet bedoeld voor arbeidsconflicten. Bij een conflict met een werknemer volg je het stappenplan arbeidsconflict. 

Ben jij aantrekkelijk?

Hoe zorg je dat personeel gemotiveerd blijft? Laat zien dat je een goede werkgever bent. Met deze gratis test ontdek je of jij klaar bent voor nieuw personeel.

Start checklist

Misstanden melden

Als een werknemer een misstand vermoedt, wordt dit in principe eerst intern gemeld bij de werkgever. Als de melding niet naar behoren is afgehandeld, kan er een melding worden gedaan bij een externe instantie: de inspectie, de toezichthouder in de sector of het Huis voor Klokkenluiders (zie hieronder).

Dit geldt overigens niet alleen voor werknemers, maar ook voor andere medewerkers die betrokken zijn bij het bedrijf: zzp’ers, vrijwilligers, flexwerkers en stagiairs. Hierdoor wordt de ondergrens van 50 werknemers eerder gehaald.

Zijn er in jouw bedrijf 50 personen actief? Dan moet je dus verplicht een interne meldprocedure instellen. Maar soms ook bij minder dan 50 medewerkers.

Deadline voor instellen meldprocedure klokkenluiders

Per bedrijfsgrootte geldt er een deadline voor het instellen van een meldprocedure:

• 250+ werknemers: Sinds 18 februari 2023 moeten bedrijven met 250 of meer medewerkers al een meldprocedure hebben.
• 50-249 werknemers: Vanaf 17 december 2023 moeten ook alle bedrijven met 50-249 medewerkers een meldprocedure hebben die voldoet aan de eisen van de klokkenluiderswet.
• 1-49 werknemers: Op basis van de EU-richtlijn moeten ook bepaalde bedrijven waar minder dan 50 personen werken een interne meldprocedure vaststellen. Het gaat dan om organisaties die werkzaam zijn op het gebied van:
  • financiële diensten
  • producten en markten
  • het voorkomen van witwassen van geld en terrorismefinanciering
  • burgerluchtvaart
  • maritieme arbeid en havenstaatcontrole
  • offshore olie- en gasactiviteiten. 

Als je de voorgeschreven regels niet goed uitvoert of klachten niet op de juiste manier afhandelt, kun je een boete krijgen.

Huis voor Klokkenluiders

Het Huis voor Klokkenluiders is in 2016 opgericht, als onafhankelijke organisatie. Het HvK staat werknemers bij die vertrouwelijk advies nodig hebben én heeft de bevoegdheid om onafhankelijk onderzoek te doen naar de werkgever om te ontdekken hoe deze zijn medewerker na de melding heeft behandeld.

Bescherming werknemer

Een belangrijk onderdeel van de Wet HvK is dat de werknemer na een melding beter beschermd moet worden tegen benadeling.

Een benadeling kan in het uiterste geval ontslag zijn, maar ook overplaatsing van de werknemer, pesten of het weigeren van een promotie.

Wet HvK, aandachtspunten voor ondernemers

Als werkgever ben je verplicht om de interne meldregeling bij je personeel onder de aandacht te brengen.

Je moet duidelijk maken in welke gevallen er een melding gedaan kan worden, bij welke leidinggevende ze dit kunnen doen, dat je de melding vertrouwelijk behandelt en hoe je omgaat met meldingen van een vermoeden van een misstand.

Melding tegen je bedrijf

Als er een melding tegen je bedrijf wordt gedaan, ben je als werkgever verplicht om mee te werken aan het onderzoek door het Huis voor Klokkenluiders. Dit houdt onder meer in dat je inzage moet geven in stukken die nodig zijn voor het onderzoek.

Voorlichting en advies

Het Huis voor Klokkenluiders is er niet alleen voor de bescherming van klokkenluiders, maar is ook een adviesorgaan voor werkgevers. Ondernemers kunnen hier terecht voor voorlichting en advies over het opstellen van hun interne klokkenluidersregeling.

Ondernemingsraad

Houd er verder rekening mee dat de ondernemingsraad (OR) instemmingsrecht heeft op de interne meldregeling. Het HvK raadt ondernemers dan ook aan om de OR zo vroeg mogelijk te betrekken bij de totstandkoming van de regeling.

Veilige bedrijfscultuur

Een meldregeling is verplicht voor ondernemingen met minstens vijftig werknemers, maar iedere werkgever heeft de verantwoordelijkheid voor een veilige bedrijfscultuur.

Goed ondernemerschap en goed werkgeverschap draagt bij aan een gezonde werksfeer waarin je personeel zich veilig voelt.

Gedragscode

Je kunt een gedragscode opstellen om duidelijk te maken aan je werknemers welk gedrag je tolereert. Een gedragscode is preventief: je legt je verwachtingen van het gedrag van je medewerkers vast, om problemen te voorkomen.

Vertrouwenspersoon

Daarnaast kun je een interne of externe vertrouwenspersoon aanstellen. Bij deze persoon kunnen werknemers terecht als ze zich onveilig voelen of worstelen met bepaalde zaken in je bedrijf.

Deze vertrouwenspersoon kun je ook aanwijzen als de persoon waar je personeel misstanden kan melden.

Rechtsbijstand­verzekering

De kans op een conflict is altijd aanwezig en juridische bijstand kan behoorlijk in de papieren lopen. Met een rechtsbijstand­verzekering ben je als ondernemer verzekerd van juridische hulp.

Beperk je risico's