10 vragen van werkgevers over de cao

1. Wat is een cao?

Een collectieve arbeids­overeenkomst (cao) is een overeenkomst die arbeidsvoorwaarden regelt. De cao kan betrekking hebben op een specifieke onderneming (ondernemings-cao) of op een gehele sector of bedrijfstak (sector- of bedrijfstak-cao).

2. Welke partijen kunnen cao's sluiten?

Een cao wordt afgesloten tussen één of meer werkgevers of werkgeversverenigingen en één of meer werknemersverenigingen, zoals vakbonden. Een cao is het resultaat van de onderhandelingen tussen deze cao-partijen. Het afsluiten van een cao gebeurt vaak binnen een bepaalde branche, zoals de bouw of de horeca.

3. Voor wie geldt een cao?

Een cao geldt uiteraard voor de leden van de cao-partijen. Wanneer zowel een werkgever als een werknemer lid zijn van een cao-partij, is de cao op de arbeids­overeenkomst van toepassing. 

Een cao kan ook van toepassing worden als partijen dit met een zogenoemd incorporatiebeding overeenkomen (zie hieronder) of doordat de cao algemeen verbindend wordt verklaard. 

De cao's die algemeen verbindend zijn verklaard, vind je terug op de website van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

4. Wat is een incorporatiebeding?

Een incorporatiebeding is een artikel in de arbeids­overeenkomst waarmee je een cao van toepassing verklaart. Door dit beding gaat de betreffende cao onderdeel uitmaken van de arbeids­overeenkomst. 

5. Wat is algemeen verbindend verklaren?

De minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid kan een cao algemeen verbindend verklaren. Door deze algemeenverbindendverklaring (avv) gaat een cao gelden voor alle werkgevers en werknemers die werkzaam zijn in een bepaalde bedrijfstak. Dan geldt de cao dus ook voor werkgevers en werknemers die geen lid zijn van een cao-partij.

6. Mag je afwijken van een cao?

Een werkgever mag niet zomaar afwijken van een cao. 

Of je mag afwijken hangt af van het soort bepalingen of het soort cao. 

Een werkgever mag niet afwijken van de standaardbepalingen in een cao, ook niet in het voordeel van de werknemer. Dit is vastgelegd in de cao zelf, waarin expliciet staat dat de bepalingen een standaardkarakter hebben en dat afwijkingen niet zijn toegestaan, tenzij anders is geregeld binnen de betreffende bepaling. Een cao kan ook in zijn geheel aangemerkt worden als een standaard-cao.  

Als een cao algemeen verbindend is verklaard, dan zijn alle werkgevers en werknemers die onder de werkingssfeer van de cao vallen, gebonden aan deze standaardbepalingen. 

Van een minimum-bepaling of een minimum-cao mag je wel mag afwijken, maar dan alleen in het voordeel van de werknemer. 

Het is overigens mogelijk dat in een cao zowel standaard- als minimumbepalingen zijn opgenomen.

7. Wanneer is een cao afdwingbaar?

Een cao is afdwingbaar wanneer deze algemeen verbindend is verklaard, wat betekent dat de bepalingen van de cao van toepassing zijn op alle werkgevers en werknemers binnen de bedrijfstak waarvoor de cao geldt, ongeacht of zij partij zijn bij de cao. Een werkgever die lid is van een cao-partij, is ook verplicht om de cao toe te passen.

8. Hoe lang blijft een cao geldig?

Een cao wordt voor een bepaalde tijdsduur aangegaan. Meestal gaat het om één of meerdere jaren. De exacte duur staat in de cao vermeld. Uiteraard proberen cao-partijen een nieuwe cao naadloos te laten aansluiten op de voorgaande. Dat lukt in de praktijk niet altijd. In dat geval is er een cao-loze periode waarin de cao 'nawerking' heeft.

9. Wat wordt bedoeld met de nawerking van een cao?

De betekenis van het begrip "nawerking" in juridische context verwijst naar de situatie waarin bepalingen van een cao blijven gelden in de individuele arbeids­overeenkomsten van werknemers en werkgevers die lid zijn van de verenigingen die de cao hebben afgesloten, ook nadat de looptijd van de cao is verstreken. Dit gebeurt totdat er andere individuele of collectieve afspraken worden gemaakt.

10. Hoe zit het met de uitleg van een cao?

Als een cao-bepaling niet duidelijk is, wordt deze uitgelegd. De uitleg van een cao vindt plaats volgens de zogenaamde CAO-norm. Dit houdt in dat de bepalingen van een cao naar objectieve maatstaven moeten worden uitgelegd, waarbij de bewoordingen van de cao, gelezen in het licht van de gehele tekst, in beginsel van doorslaggevende betekenis zijn. 

De bedoelingen van de partijen die de cao hebben opgesteld, zijn alleen relevant als deze bedoelingen objectief kenbaar zijn uit de bepalingen van de cao of de eventueel daarbij behorende schriftelijke toelichting.