Veel animo voor de startersbeurs

De startersbeurs biedt een tijdelijke werkervaringsplaats aan starters. Dankzij de gunstige voorwaarden is dit voor werkgevers een laagdrempelige manier om kennis te maken met jong talent. Inmiddels zijn al duizend jongeren aan de slag gegaan met een startersbeurs en 125 gemeenten leveren een (financiële) bijdrage.

Ongeveer de helft van de starters vindt tijdens of na de startersbeurs een baan. Zij komen in dienst bij het bedrijf waar zij met een startersbeurs werken, of bij een andere werkgever. Ton Wilthagen, als bedenker van de term flexicurity ook wel bekend als Mr. Flexicurity, noemt dit een ‘positief resultaat’.

Hoe is het idee voor de startersbeurs ontstaan?

‘Het is ontstaan toen de jeugdwerkloosheid opliep. Daar maak je je zorgen over en tegelijk denk je na over wat je daaraan zou kunnen doen. De overheid ondernam weinig actie hiertegen. Het kabinet was eerst gevallen, toen demissionair en daarna waren er verkiezingen. Vervolgens ging het debat vooral over ontslag en WW.

Ik heb mezelf toen de opdracht gesteld om iets te bedenken wat snel kan helpen. Het moest ook eenvoudig zijn en een positieve insteek hebben. Toen ontstond het idee om jongeren via een beurs aan werkervaring te helpen. Het doel was verder om hun netwerk te versterken door contacten met werkgevers.

Voor bedrijven moest het makkelijk zijn om in te stappen. De belangrijkste investering voor hen was zes maanden lang hulp en begeleiding. Zij zouden honderd euro per maand betalen aan de starter en de gemeente vierhonderd euro bijleggen. De bijdrage van het bedrijf werd opzijgezet voor een scholingsvoucher van 600 euro.

De gemeente Tilburg haakte als eerste aan. Al snel volgden Rotterdam, Den Bosch en vele andere gemeenten. De jongerenvakbonden werkten ook graag mee, omdat het een alternatief was voor onbetaalde stages. Sinds de start vorig jaar in Tilburg is het initiatief uitgebreid naar 125 gemeenten en duizend starters.’

Wat verklaart het succes van de startersbeurs?

‘De startersbeurs is succesvol, omdat het een simpele maatregel is. Hij kan eenvoudig via de website worden uitgevoerd. Je kunt alles digitaal regelen, zoals de aanmelding door starters en bedrijven, het vastleggen van de overeenkomst en de competentiecheck aan het begin en het einde van de zes maanden.

Daarnaast is de startersbeurs een maatregel die positief klinkt. Je kunt als jongere zeggen dat je een beurs hebt gehad. Dat is heel wat anders dan dat je zonder werk in een uitkering zit en vanuit die situatie je cv gaat rondsturen. Het is voor starters namelijk beter om vanuit een werksituatie te solliciteren.

Ook werkt de starter onder de bijstandsnorm, waarvoor bewust is gekozen. De starter geeft daarmee aan de werkgever het signaal af dat hij echt gemotiveerd is. En wanneer hij eenmaal bij het bedrijf binnen is, kan hij zich laten zien. Dan ontstaat het effect dat de werkgever geïnteresseerd raakt, ook al had hij misschien geen vacature in gedachten.’

Wat moet gebeuren om nog meer jongeren aan de slag te krijgen?

‘Gemeenten zouden zich naast de afgestudeerde jongeren ook moeten richten op de groep zonder startkwalificatie (een diploma havo, vwo, mbo niveau 2 of hoger, red.). Je zou de startersbeurs naar hen kunnen uitbreiden. Ook voor deze jongeren is het namelijk belangrijk dat zij werkervaring opdoen en contacten hebben met bedrijven.

Via hun netwerk vinden veel mensen een baan. Driekwart van de hoger opgeleiden komt aan een baan doordat zij iemand kennen bij een bedrijf of daar eens een stage hebben gedaan. Jongeren zonder startkwalificatie hebben daarentegen nauwelijks ervaring of een netwerk, waardoor dit voor hen een probleem is.

Deze jongeren moeten dus beter in beeld komen bij werkgevers. Daardoor maken zij de stap over de drempel van bedrijven. Dat kun je overigens op allerlei manieren bereiken, bijvoorbeeld met een klein bijbaantje, een korte proefperiode of een project waarbij je ze een klus geeft. Je kunt dit ook met een aantal bedrijven samen doen, zoals in een winkelcentrum.’

Hoe lang is de startersbeurs volgens u nog nodig?

‘Ik denk dat we de startersbeurs nog wel een tijdje nodig hebben. De jeugdwerkloosheid neemt namelijk weinig af. We zien een lichte daling, maar dat komt vooral doordat jongeren zich terugtrekken van de arbeidsmarkt. Ze vallen daardoor buiten de statistieken. Maar eigenlijk zou je jeugdwerkloosheid helemaal moeten uitbannen.

Je wilt juist voorkomen dat jongeren werkloos thuiszitten. Dat betekent dat je doorleermogelijkheden moet bieden op momenten waarop het werk even niet voor het oprapen ligt. We kunnen daarbij leren van landen als Duitsland en Oostenrijk, die nu de laagste jeugdwerkloosheid in Europa hebben.

In Duitsland krijg je na je opleiding meestal eerst een leer-werkcontract en daarna pas een arbeidscontract. Bij ons bestaat ook wel een leer-werksysteem in het mbo, maar daar vindt alles tijdens de opleiding plaats. Je moet echter toe naar een situatie waarin een leer-werkcontract een normale manier is om bij een bedrijf te beginnen.

In andere landen leidt dit tot een lagere jeugdwerkloosheid. Als we dit ook in Nederland invoeren door de startersbeurs verder te ontwikkelen, voorkom je dat jongeren op het reservebankje blijven zitten. Anders gaan hun motivatie en kennis alleen maar achteruit, terwijl zij in de komende decennia onze economie moeten dragen.’