Personeels­vertegenwoordiging, hoe werkt het?

Wat is een personeels­vertegenwoordiging?

Personeels­vertegenwoordiging is een vorm van medezeggenschap. Je werknemers hebben namelijk het recht om invloed uit te oefenen op bedrijfsbeslissingen die hen direct raken. Zij mogen meedenken en soms ook meebeslissen over onderwerpen als werktijden, arbeidsomstandigheden en ziekte­verzuim.

Wet over personeels­vertegenwoordiging

Het recht op medezeggenschap is geregeld in de Wet op de ondernemingsraden (WOR). Daarin staat dat bedrijven vanaf vijftig werknemers verplicht zijn om een ondernemingsraad (OR) in te stellen. Kleinere bedrijven mogen ook een OR instellen, maar dat is niet verplicht, behalve als dit in je cao staat.

Heb je minder dan vijftig werknemers? Dan kun je als ondernemer ook kiezen voor het instellen van een personeels­vertegenwoordiging (PVT). In sommige gevallen is een PVT zelfs verplicht.

Lees meer over de ondernemingsraad (OR).

Wanneer is personeels­vertegenwoordiging verplicht?

Heb je tussen de tien en vijftig medewerkers? Dan ben je als werkgever verplicht om een PVT in te stellen als een meerderheid van je personeel daar om vraagt.

Als je dit weigert, kunnen je medewerkers naar de kantonrechter stappen. Ook moet je een PVT instellen als een verplichte cao dit voorschrijft.

Welke cao is er in jouw branche? Bekijk een overzicht van cao's in het MKB.

Vrijwillige of verplichte PVT

Heb je minder dan tien werknemers, dan is een PVT niet verplicht, ook niet als medewerkers er om vragen. Je kunt er in een klein bedrijf ook voor kiezen om vrijwillig een PVT in te stellen.

Let op: de vraag of je een PVT vrijwillig of verplicht hebt ingesteld, speelt een rol bij een mogelijk toekomstig besluit om de PVT weer op te heffen. Een verplicht ingestelde PVT kun je als werkgever niet opheffen. Een vrijwillige PVT kun je wel opheffen, maar alleen als de bedrijfsomstandigheden sterk wijzigen.

Geen PVT, toch overleg

Besluit je om geen PVT in te stellen, dan ben je volgens de WOR wel verplicht om voldoende personeels­vergaderingen te houden. Dat moet minstens twee keer per jaar en ook als minimaal een kwart van je personeel een verzoek indient.

Over de aanpassing van arbeidsvoorwaarden en arbeidsomstandigheden zul je dan met elke werknemer persoonlijk moeten overleggen. Als je wel een PVT hebt, kun je voor algemene afspraken met hen overleggen en de rest van je personeel informeren over de besluiten.

Heb je personeel in dienst?

Dat is goed nieuws, want daarmee bouw je aan de continuïteit van je bedrijf. Met dit pakket aan personeels­­verzekeringen dek je de risico’s af en zorg je goed voor je personeel.

Zo beperk je risico's

Doel personeels­vertegenwoordiging

Met een PVT streef je hetzelfde doel na als met een OR: je medewerkers medezeggenschap geven in je bedrijfsvoering. Voor je medewerkers is medezeggenschap heel belangrijk.

Zij hebben zo invloed op beslissingen die voor hen van belang zijn. Bijvoorbeeld over arbeidsduur, veiligheid, gezondheid of een reorganisatie. Hierdoor voelen ze zich serieus genomen en zijn ze meer betrokken bij je bedrijf.

Voordelen personeels­vertegenwoordiging

Ook voor jou als werkgever heeft het voordelen om je medewerkers medezeggenschap te geven. Je creëert meer draagvlak voor je bedrijfsbeleid door hen bij je beslissingen te betrekken.

Ook profiteer je van hun deskundige oordeel over je plannen met het bedrijf. Bovendien geeft het overleg met de PVT je meer inzicht in wat er op de werkvloer speelt. Dat is cruciaal voor iedere ondernemer.

Taken personeels­vertegenwoordiging 

De belangrijkste bevoegdheden van een PVT zijn het overlegrecht, het informatierecht, het adviesrecht en het instemmingsrecht. Wat houden deze rechten precies in?

• Overlegrecht

Als werkgever moet je ten minste een keer per jaar de algemene gang van zaken in het bedrijf met de PVT bespreken. Let op: deze verplichting geldt niet in bedrijven met minder dan tien medewerkers. Verder ga je tijdens periodieke vergaderingen in op de lopende zaken. Uiteraard ben je verplicht om onderwerpen die onder het advies- en instemmingrecht vallen (zie hieronder) op tijd met de PVT te bespreken.

• Informatierecht

Je moet de PVT alle inlichtingen en gegevens verstrekken die zij nodig heeft om haar taak goed uit te voeren. Denk bijvoorbeeld aan de financiële jaarcijfers en begrotingen. Zorg dat je de PVT altijd op tijd en volledig informeert over zaken die onder het advies- en instemmingrecht vallen.

• Adviesrecht

De PVT heeft het recht advies uit te brengen over besluiten die belangrijke gevolgen kunnen hebben voor minstens een kwart van de werknemers. Let op: dit adviesrecht is niet van toepassing in bedrijven met minder dan tien medewerkers.

Het gaat bij het adviesrecht om het verlies van arbeidsplaatsen, een wijziging van arbeidsvoorwaarden of van arbeidsomstandigheden. Je bent niet verplicht om het advies te volgen. Zorg wel dat je de PVT op tijd om advies vraagt. Doe je dat niet, dan kan de PVT beroep aantekenen bij de kantonrechter. Het adviesrecht geldt niet voor zaken die in een verplichte cao zijn geregeld.

• Instemmingsrecht

De PVT heeft instemmingsrecht bij beslissingen over arbeids- en rusttijden, arbeidsomstandigheden, ziekte­verzuim en re-integratiebeleid. Als werkgever heb je de plicht om een voorgenomen beslissing schriftelijk kenbaar te maken aan de PVT. Ook moet je hierover minimaal één keer overleg hebben. Als de PVT niet instemt met je beslissing, kun je – na bemiddeling door de bedrijfscommissie – de kantonrechter om een oordeel vragen.

Overige rechten personeels­vertegenwoordiging

Naast de genoemde bevoegdheden heeft de PVT enkele aanvullende rechten. Zo hebben leden van de PVT recht op het gebruik van bedrijfsfaciliteiten voor de uitoefening van hun taak. Als werkgever moet je dus zorgen voor een vergaderruimte, briefpapier, telefoons en dergelijke.

Daarnaast zul je PVT-leden een aantal uren per jaar moeten uitroosteren voor vergaderingen en overleg met elkaar en de rest van je personeel. PVT-leden hebben ook recht op scholing. De WOR geeft geen indicatie voor een wettelijk minimum aantal scholingsdagen. Je moet dit in onderling overleg vaststellen.

Hoe kun je de opleiding van personeel betalen? Lees meer over het STAP budget voor scholing.

Ontslagbescherming personeels­vertegenwoordigers

Leden van de PVT genieten ontslagbescherming. Hetzelfde geldt voor medewerkers die helpen bij het instellen van de PVT, kandidaat-leden van de PVT (tot na de verkiezingen) en ex-leden van de PVT (voor een periode van twee jaar). Je kunt hen alleen ontslaan met toestemming van de kantonrechter. Uitzondering op deze regel zijn:

• ontslag tijdens proeftijd
• ontslag met wederzijds goedvinden
• ontslag bij sluiting van (een deel van) de onderneming
• ontslag op staande voet
• ontslag bij gewichtige redenen (toestemming kantonrechter is dan nodig)

Lees meer over de wettelijke regels voor personeels­vertegenwoordiging in de Wet op de ondernemingsraden (WOR).

Personeels­vertegenwoordiging oprichten 

Stel, je besluit een personeels­vertegenwoordiging op te richten. Hoe pak je dat aan? De regels hiervoor zijn veel minder gedetailleerd dan voor het instellen van een OR. Kortweg komt het op het volgende neer: 

• Een PVT moet uit minimaal drie leden bestaan.
• Deze leden worden rechtstreeks gekozen via een geheime, schriftelijke stemming.
• Omdat het de eerste verkiezing is, ben jij als werkgever verantwoordelijk voor de organisatie ervan (later is dat een taak van de zittende PVT).
• Alle medewerkers mogen zich verkiesbaar stellen en iedereen mag stemmen, behalve jijzelf of de directie.

Voorzitter personeels­vertegenwoordiging

Het enige voorschrift dat de WOR verder geeft, is dat de gekozen leden uit hun midden een voorzitter en plaatsvervangend voorzitter moeten kiezen.

Personeels­vertegenwoordiging reglement

Anders dan de OR is de PVT niet verplicht om de regels voor de verkiezingen en de werkwijze van de PVT schriftelijk vast te leggen in een reglement. Maar zo’n reglement kan de PVT wel helpen om haar werkwijze beter te structureren.

Je kunt de regels ook opnemen in een personeels­handboek of bedrijfsreglement.

Vragen over personeels­vertegenwoordiging

• Wat is het verschil tussen PVT en OR?

  Een ondernemingsraad (OR) en een personeels­vertegenwoordiging (PVT) zijn allebei vormen van medezeggenschap voor werknemers. Een OR is verplicht voor alle bedrijven vanaf 50 werknemers. Kleinere bedrijven mogen ook een OR instellen, maar dat is niet verplicht, behalve als dit in de cao staat. Bij minder dan 50 werknemers kun je kiezen voor het oprichten van een PVT. In sommige gevallen is een PVT ook verplicht. Bij een PVT ben je gebonden aan minder regels dan bij een OR.

• Waarom een PVT of OR oprichten?

  Het oprichten van een ondernemingsraad (OR) of een personeels­vertegenwoordiging (PVT) kan veel voordelen hebben. De inspraak van werknemers kan leiden tot betere beslissingen. Je blijft op de hoogte van wat er speelt binnen je bedrijf en je werknemers zullen meer betrokken zijn als zij mee kunnen denken. Daardoor kun je werknemers behouden en een personeels­tekort voorkomen.

• Hoeveel leden telt een personeels­vertegenwoordiging?

  Een PVT moet uit minimaal drie leden bestaan. Er is geen maximum vastgelegd in de wet. De leden worden rechtstreeks gekozen via een geheime, schriftelijke stemming. Alle medewerkers mogen zich verkiesbaar stellen en iedereen mag stemmen, behalve jijzelf als ondernemer en de directie van je bedrijf.

• Hoe zorg je voor een goede PVT-vergadering?

  Vergaderen met een PVT of OR heeft alleen zin als het iets oplevert. Zorg er daarom voor dat de voorzitter of een notulist alle beslissingen en actiepunten opschrijft. De actiepunten moeten zo concreet mogelijk zijn. Bepaal wat er precies moet gebeuren (to-do), wie dat gaat doen (verantwoordelijke) en wanneer het gedaan moet zijn (deadline). Check deze actiepunten bij de verantwoordelijke personen aan het einde van de vergadering of vlak erna. Mail de uitkomsten en actiepunten en controleer bij elke deadline of de actiepunten uitgevoerd zijn.

Groeien met personeel

Samen met personeel werk je aan de groei van je bedrijf. Wil je weten wat daarbij in de weg kan staan? Met een adviseur breng je dit in kaart.

Ik wil advies