Arbeidsvoorwaarden wijzigen, kan dat?

Het salaris, de werktijden, vakantiedagen en het privégebruik van een leaseauto zijn voorbeelden van arbeidsvoorwaarden. Afspraken over deze arbeidsvoorwaarden zet je in een arbeids­overeenkomst. Net zoals bij andere soorten contracten geldt de hoofdregel 'afspraak is afspraak'.

De arbeidsvoorwaarden wijzigen in de arbeids­overeenkomst kun je in principe dus alleen doen met instemming van de werknemer. Dat doe je bijvoorbeeld als oude afspraken over arbeidsvoorwaarden niet meer van deze tijd zijn, of wanneer de werknemer een andere functie gaat vervullen.

Eenzijdig wijzigen arbeidsvoorwaarden

Wanneer de werknemer niet instemt met zo’n wijziging, kun je in een aantal uitzonderingsgevallen de arbeidsvoorwaarden eenzijdig (zonder instemming van de werknemer) wijzigen. Of dat mogelijk is, hangt af van het soort contract en de situatie waarin je onderneming zich bevindt.

Let op

Het eenzijdig wijzigen van primaire of secundaire arbeidsvoorwaarden is complexe materie. Daarnaast kan het flink wat geld kosten als je het niet op de juiste manier doet. Laat je daarom adviseren door een advocaat of jurist voordat je hiertoe overgaat.

In de onderstaande drie gevallen kun je de arbeidsvoorwaarden (eenzijdig) wijzigen:

1. Bij een nieuw en tijdelijk contract

Als een arbeids­overeenkomst voor bepaalde tijd afloopt, kun je de arbeidsvoorwaarden in het nieuwe contract wijzigen. Als je de werknemer niet kwijt wilt, betekent dit dat je opnieuw moet onderhandelen over de arbeidsvoorwaarden. Houd daarbij rekening met een eventuele verplichte cao. 

Krijg grip op personeels­kosten

Lees het gratis whitepaper met daarin de waarde van personeel, alle personeels­kosten op een rij en 5 manieren om te besparen.

Download gratis PDF

Per definitie gaat het hier niet om een eenzijdige wijziging, omdat de werknemer moet instemmen met de nieuwe arbeids­overeenkomst. Wel heb je uiteraard de mogelijkheid om geen nieuw contract aan te bieden als de werknemer de gewijzigde arbeidsvoorwaarden niet ziet zitten.

2. Bij contracten met een wijzigingsbeding

Veel werkgevers bepalen dat ze de arbeidsvoorwaarden eenzijdig mogen wijzigen door gebruik te maken van een wijzigingsbeding. Dit beding moet schriftelijk worden overeengekomen met de werknemer en heeft betrekking op de arbeidsvoorwaarden die in de arbeids­overeenkomst staan.

Beroep wijzigingsbeding

Een beroep op het wijzigingsbeding doe je niet zomaar. In de wet staat namelijk dat je een zodanig zwaarwichtig belang bij de wijziging van de arbeidsvoorwaarden moet hebben, dat het belang van de werknemer in redelijkheid moet wijken. Dat is doorgaans alleen het geval in uitzonderlijke situaties, zoals bij een dreigend faillissement.

Let op!

Met een wijzigingsbeding heb je dus niet de vrije hand als het gaat om arbeidsvoorwaarden. Toch nemen veel werkgevers het beding op in de arbeids­overeenkomst. Zij hoeven in zo'n uitzonderlijke situatie dan niet met iedere werknemer apart te onderhandelen als zij arbeidsvoorwaarden van het volledige personeel willen aanpassen.

3. Bij contracten zonder een wijzigingsbeding

Heb je geen wijzigingsbeding opgenomen in het arbeidscontract? Dan krijg je te maken met strengere en minder eenduidige regels. Die komen erop neer dat je aan de werknemer die het betreft een voorstel moet doen om zijn arbeids­overeenkomst te wijzigen.

Voor de wijziging moet voldoende aanleiding zijn en het moet gaan om een redelijk voorstel. Als de werknemer dit voorstel (juridisch gezien) in redelijkheid zou moeten accepteren, is hij verplicht om mee te werken aan de wijziging van de arbeidsvoorwaarden. Daarbij moet je een redelijke overgangsperiode hanteren, waarbij je de betreffende arbeidsvoorwaarde afbouwt.

Het probleem is dat je van tevoren niet eenvoudig kunt bepalen of het voorstel redelijk is. Daardoor valt niet precies te zeggen in welke situaties een wijziging van arbeidsvoorwaarden voldoet aan de strenge regels. Het is dan ook van belang om je over dit onderwerp goed te laten adviseren.

Let op

In alle gevallen moet je rekening houden met de bepalingen in de cao voor jouw branche. Arbeidsvoorwaarden die daarop zijn gebaseerd, kun je namelijk nooit wijzigen.

Ook wanneer een werknemer schriftelijk heeft ingestemd met gewijzigde arbeidsvoorwaarden, kan de rechter die wijziging op een later moment ongedaan maken als blijkt dat de afspraken niet overeenstemmen met een verplichte cao.

Welke verzekeringen heb ik nodig?

Lees in ons gratis whitepaper tips van ondernemers, doe je eigen risico-checklist en ontdek de top 5 verzekeringen per branche.

Download gratis PDF