Hoe ga je in de horeca om met fooien?

Fooi in de horeca

Start je een horecazaak met personeel? Dan zul je als ondernemer niet alleen vragen hebben over zaken als vergunningen en verzekeringen, maar ook over fooien. Vroeg of laat kun je namelijk fooien verwachten, helemaal als je horecazaak goed gaat lopen en gasten tevreden zijn over de service.

Fooi als arbeidsvoorwaarde?

In Nederland zijn de (minimale) arbeidsvoorwaarden afhankelijk van het minimumloon en de cao. Daar kun je niet omheen als werkgever. Toch zijn fooien een belangrijke aanvulling op de relatief lage lonen van horecamedewerkers.

Je kunt fooi als secundaire arbeidsvoorwaarde benoemen in een arbeidscontract of personeels­handboek. 

Laat weten dat de fooi volledig voor je werknemer is. Je kunt ook een regeling voor verdeling van fooien door werknemers opnemen in het handboek of personeels­reglement.

Voorbeeld regeling fooi

In een huishoudelijk reglement staan bijvoorbeeld de volgende basis-afspraken over fooi en andere giften van gasten:

• Leg vast hoe fooien worden bijgehouden, bijvoorbeeld per dienst of per medewerker. Fooien, die je van de gasten ontvangt (zowel cash als via pinbetaling), moeten in de fooienpot worden gedaan. Deze fooien worden volgens de eigen personeels­afspraken verdeeld:
  • Het is ook een optie om het samen te bepalen hoe de fooien verdeeld worden, zeker als er met een gezamenlijke fooienpot wordt gewerkt.
  • Maak duidelijke afspraken over eventuele kassatekorten: worden die aangevuld uit de fooienpot, of niet?
  • Houd rekening met pinbetalingen: steeds vaker ontvangen klanten hun fooi digitaal, wat het overzicht lastiger maakt.
• Wijs een verantwoordelijke aan voor de fooienpot, die de verdeling eerlijk en overzichtelijk coördineert.
• Wanneer je in verband met je functie, enig voordeel, vergoedingen of geschenken van derden ontvangt, ben je verplicht dit aan je werkgever te melden. De werkgever kan beslissen dat de ontvangen cadeaus evenredig worden verdeeld onder alle personeels­leden.

Deze afspraken kun je verder aanvullen en specificeren voor jouw horecazaak. Vraag je medewerkers welke verdeling zij graag zouden willen.

Fooi is geen loon

Je mag niet met je medewerker afspreken dat de betaling van fooien door gasten een beloning of tegenprestatie is voor het verrichten van arbeid. Fooi staat volledig los van het loon.

Regels over fooi

In de horeca-cao staat niets over fooien. Er bestaan ook geen wettelijke regels voor. Wel zijn er eerdere uitspraken vanuit de Hoge Raad die vaststellen dat de fooien die ontvangen worden door medewerkers ook van die medewerkers zijn. Als werkgever mag je dus nooit fooi inhouden.

Geef je werknemers in ieder geval waar ze recht op hebben. Voorkom onderbetaling en uitbuiting in de horeca.

Fooien verdelen onder personeel

Het is goed om te weten dat fooien vooral een zaak van je horecawerknemers zijn. Een fooi kun je namelijk zien als een rechtstreekse beloning van je gasten aan het personeel.

Het maakt niet uit of de gast de fooi contant, per pinbetaling of via de creditcard achterlaat. Je betaalt de ontvangen fooien gewoon door aan je medewerkers. 

In veel horecazaken verdelen medewerkers de fooien zelf. Als werkgever hoef je hier geen rol in te spelen. Werknemers kunnen de fooi op allerlei manieren verdelen; hiervoor bestaan geen vaste regels.

Wat kost horeca­personeel?

Lees het gratis whitepaper met daarin de personeels­kosten op een rij voor horeca en tips om slim te besparen.

Download gratis PDF

Voorbeelden fooien verdelen

Het is bijvoorbeeld mogelijk dat je werknemers de fooi verdelen op basis van het aantal gewerkte uren. Het bedrag in de fooienpot wordt dan gedeeld door het totaal aantal gewerkte uren. Iedereen vermenigvuldigt zijn eigen gewerkte uren vervolgens met dit bedrag. De uitkomst van die som is dan waar iemand recht op heeft.

Van oorsprong zijn fooien bedoeld voor het bedienend personeel, maar de ontvangers kunnen tegenwoordig per horecazaak verschillen. Volgens de vakbond FNV Horeca kan dit bijvoorbeeld ook breder worden getrokken dan alleen de bediening.

Op een pagina over fooi in de horeca geeft de bond namelijk aan dat zij vindt 'dat fooien bedoeld zijn voor iedereen die zijn of haar bijdrage heeft geleverd óf heeft meegewerkt aan het product'.

Fooi voor de kok?

Door keuken­personeel mee te laten profiteren van fooien wordt je bedrijf ook aantrekkelijker voor die gewilde vakmensen. Het is dus een slimme zet tegen een personeels­tekort in de keuken.

Fooi voor werkgever?

Als werkgever krijg je in principe geen deel van de fooi. Alleen als je ook echt op de werkvloer meewerkt, kan je eventueel ook een deel krijgen. Maar maak hierover goede afspraken met je medewerkers.

Fooi niet inhouden op salaris

Fooien zijn niet wettelijk geregeld en ook de horeca-cao bevat hierover geen specifieke bepalingen. Toch is er belangrijke rechtspraak geweest: de Hoge Raad heeft vastgesteld dat een fooi die rechtstreeks aan een medewerker wordt gegeven, eigendom is van die medewerker.

Als werkgever mag je deze fooi dus niet inhouden of opeisen. Zorg daarom voor duidelijke interne afspraken over het omgaan met fooien, vooral als er gewerkt wordt met een gezamenlijke fooienpot of als fooien via pinbetaling binnenkomen.

Personeels­kosten in de horeca

Bekijk ook de video hieronder over personeels­kosten in de horeca. 4 ondernemers uit Amsterdam vertellen over slim besparen:

Fooien en belasting

Fooien vallen voor de meeste horecawerkgevers buiten de aangifte van loonbelasting. Als medewerkers de fooi onderling verdelen, worden die namelijk niet gezien als loon. Zij ontvangen de bedragen natuurlijk van de gasten en niet van jou.

Loonheffing over fooi

Volgens uitleg van de Belastingdienst moet je wel loonheffingen inhouden over fooien waarmee je bij de vaststelling van het loon rekening hebt gehouden. Verder moeten werknemers de ontvangen fooien in hun aangifte inkomstenbelasting opgeven, maar dit gaat buiten jou als werkgever om.

Voorkom risico's in de horeca

Brand in de keuken of een lekkage van drankinstallaties kun je verzekeren in één pakket, speciaal voor horecaondernemers. Stel je eigen pakket samen.

Ga voor zekerheid

Vragen over fooien in de horeca

• Wat is fooi?

  Fooi is een extraatje voor horeca­personeel. Als een gast de service waardeert in een horecazaak kan hij een extra geldbedrag geven bij het afrekenen. Fooien zijn vaak bedoeld voor het bedienend personeel, maar kunnen ook gegeven worden als een compliment voor de koks in de keuken.

• Hoe bepaal je het loon in de horeca?

  Hoe hoog het loon moet zijn is afhankelijk van het minimumloon in de horeca cao en de individuele afspraken die je met je medewerker maakt. Het minimumloon per maand, week of dag kun je zelf berekenen aan de hand van het uurloon horeca.

• Mag je minder dan het minimumloon betalen?

  Nee. Als je minder dan het minimumloon betaalt, is dat onderbetaling. Je kunt dan een flinke boete krijgen van de Arbeidsinspectie. Het levert je ook ontevreden personeel op en een slechte reputatie als werkgever.

• Hoe zit het met loon op zondagen en feestdagen?

  Voor werken op zondag zijn geen wettelijke regels rondom het uurloon. Je hoeft dus geen compensatie-uren of extra uurloon te betalen. Voor werken op erkende feestdagen heeft de KHN in de horeca-cao vastgelegd dat horecamedewerkers voor ieder gewerkt uur of gedeelte van een uur recht hebben op vervangende vrije tijd. Dit moet binnen 26 weken na de feestdag worden toegekend.