Psychisch verzuim herkennen en voorkomen

Psychisch verzuim in 2025

Als je werknemer ziek is, kan dat verschillende oorzaken hebben. Bij psychisch verzuim gaat het om ziekte­verzuim en arbeidsongeschiktheid (het niet kunnen werken) door mentale oorzaken. Werknemers kunnen overspannen raken of een burn-out krijgen. Daarnaast kan het gaan om een posttraumatische stressstoornis (PTSS) of een depressie.

Psychisch verzuim steeg in 2024 met 7% t.o.v. 2023

Ongeveer een 1/4 van het verzuim wordt veroorzaakt door psychisch verzuim. Over de afgelopen jaren is de stijging zelfs met 35% gegroeid. Denk hierbij aan diagnoses zoals spanning, overspannen of burn-out die ervoor zorgen ervoor dat steeds meer mensen voor een lange tijd uitvallen. (Cijfers: ArboNed)

Met stressgerelateerde klachten zijn medewerkers gemiddeld 240 dagen niet volledig aan het werk. Bij een burn-out is dit zelfs 300 dagen.

Ziek door stress op werk

Langdurig ziekte­verzuim wordt vaak veroorzaakt door psychische klachten. Is er binnen jouw bedrijf veel stress door het werk? Toenemende werkstress, eventueel in combinatie met een uitdagende privésituatie, kan leiden tot een burn-out. Ook kan stress andere psychische en zelfs lichamelijke klachten veroorzaken.

Werknemers worden steeds vaker ziek door stress. Psychisch verzuim is nu zelfs beroepsziekte nummer 1 in de meeste branches. 

Psychisch verzuim herkennen

Vooral bij psychisch verzuim kun je als werkgever een belangrijke rol spelen. Als je goed oplet, kun je veel gevallen van verzuim zien aankomen. Welke signalen zijn er dat een werknemer dreigt uit te vallen?

Signalen van psychisch verzuim

Verzuim door psychische oorzaken komt soms als een totale verrassing. Toch hoeft dat niet altijd zo te zijn als je let op de oorzaken en signalen van ziekte­verzuim.

Als je de tekenen vroegtijdig herkent, kun je samen met je werknemer op zoek gaan naar een oplossing en uitval voorkomen. Een werknemer in de gevarenzone vertoont bijvoorbeeld signalen van werkstress. Iemand is bijvoorbeeld:

• Prikkelbaar
• Sneller het overzicht kwijt
• Vermoeid en minder productief

Dit komt bijvoorbeeld omdat iemand slecht slaapt of veel overwerkt. Deze signalen hoeven trouwens niet altijd te wijzen op psychisch verzuim, maar het kan wel betekenen dat er iets aan de hand is. Je kunt de signalen aangrijpen om te vragen hoe het gaat en eventueel hulp te bieden.

Let op psychosociale arbeidsbelasting (PSA)

Bij psychosociale arbeidsbelasting (PSA) gaat het bijvoorbeeld om discriminatie, seksuele intimidatie, pesten, agressie en geweld. Maar ook hier speelt de werkdruk een belangrijke rol.

Als je merkt dat er mogelijk sprake is van één van deze dingen binnen jouw bedrijf, kom dan onmiddellijk in actie. Je bent zelfs wettelijk verplicht om elke vorm van discriminatie en intimidatie aan te pakken.

Lees meer over de aanpak van ongewenst gedrag.

Lichamelijke klachten door psychische problemen

Duidelijke signalen voor naderend psychisch verzuim zijn klachten over de mentale fitheid. Misschien klaagt een werknemer er zelf over of je hoort het via een ander.

Het kan ook gaan om lichamelijke klachten door psychische problemen. Die twee gaan vaak hand-in-hand. Neem deze klachten serieus en probeer je werknemer te helpen. 

Bekijk meer signalen en oorzaken van verzuim.

Psychisch verzuim voorkomen

Volgens de Arbowet moet je zorgen voor een veilige werkomgeving. Dat betekent ook dat je alle oorzaken van psychisch verzuim probeert weg te nemen. Dit is een belangrijk onderdeel van je arbobeleid.

Door hiermee aan de slag te gaan kun je een werkplek creëren waar iedereen zich prettig voelt. Dat levert veel voordelen op voor jou en je werknemers. De productiviteit gaat omhoog en de verzuim­kosten gaan omlaag.

Maak psychisch verzuim bespreekbaar

Psychisch verzuim is voor veel werkgevers een lastig thema. Misschien vind je het moeilijk om dit gevoelige onderwerp aan te snijden. Toch hoeft het bij de juiste aanpak geen probleem te zijn. Wat kun je doen als werkgever? 3 tips:

1. Laat duidelijk merken dat je werknemers altijd aan de bel kunnen trekken als er iets aan de hand is. Als je merkt dat je werknemer regelmatig (kort) ziek is kun je samen een verzuim­gesprek voeren.
2. Ga niet zelf naar allerlei medische details vragen. Laat je werknemer weten dat er professionals beschikbaar zijn voor verdere hulp. Werknemers moeten de mogelijkheid krijgen om een bedrijfsarts te raadplegen. Via je arbodienst kun je een bedrijfsarts of een andere arbeidsdeskundige inzetten.
3. Stel daarnaast een vertrouwenspersoon aan binnen je bedrijf of juist iemand van buiten. Ook daar kan een arbodienst je bij helpen. Vooral bij ongewenst gedrag op het werk is een vertrouwenspersoon heel belangrijk.

Zorg voor de juiste verzuim­begeleiding. Volg de stappen uit de Wet verbetering Poortwachter en geef je werknemers een verzuim­protocol.

Verbeter de mentale gezondheid van je team

Psychisch verzuim op de juiste manier aanpakken is heel belangrijk, maar het begint al veel eerder. Je kunt veel winnen door de mentale gezondheid van je team te verbeteren.

Volgens jouw collega-ondernemers in het MKB is 'werkplezier verhogen' veruit de beste manier om ziekte­verzuim te verlagen. Dat blijkt uit een poll van Ondernemen Met ­Personeel:

Vraag je werknemers waar zij plezier uit halen en probeer dat te stimuleren. Zo vergroot je ook de mentale weerbaarheid binnen je bedrijf.

Benut ook deze 5 manieren om werkplezier te vergroten:

• Geef je werknemers complimenten en meer vertrouwen.
• Zoek naar gezamenlijke kernwaarden.
• Zorg voor ontspanning op het werk.
• Maak van werk een sport: doelen, scoren en samen vieren.
• Regel een goed personeels­beleid.

Verzuim door stress voorkomen

Wat zijn meer manieren om verzuim door stress te verlagen? Download de gratis Checklist verzuim voorkomen en ga aan de slag.

Voorkom hoge kosten door psychisch verzuim

Het is belangrijk om psychisch verzuim te beperken waar mogelijk. Vaak gaat het om langdurig verzuim door psychische klachten. Dat is vooral heel vervelend voor je werknemer, maar ook voor jou en je bedrijf.

Verzuim in de hand houden is cruciaal voor een gezonde bedrijfsvoering. Langdurig zieke werknemers kunnen je namelijk veel geld kosten.

Naast de verplichte loondoorbetaling bij ziekte heb je waarschijnlijk al snel te maken met omzetverlies, kosten voor vervanging en de kosten van verzuim­begeleiding.

Kosten psychisch verzuim berekenen

Inzicht in het verzuim binnen je bedrijf en je verzuim­kosten is heel belangrijk. Weet jij bijvoorbeeld wat het verzuim­percentage is in jouw bedrijf? En wat kost psychisch verzuim je precies?

Ontdek wat ziekte­verzuim kost voor jouw bedrijf. Gebruik bijvoorbeeld de verzuim­calculator van De Goudse verzekeringen. Binnen enkele minuten heb je inzicht in de kosten van je eigen bedrijf en zie je het gemiddelde in jouw branche.

Kosten zieke werknemer

Wat betaal je precies als er één of meer werknemers ziek zijn? Gebruik de rekentool zieke werknemer.

Verzekering psychisch verzuim

Ziekte­verzuim kun je beperken, maar niet volledig voorkomen. Daarom is het slim een verzuim­verzekering af te sluiten. Dan hoef je niet op te draaien voor de loonkosten van je zieke werknemers.

Een verzekeraar kan je ook helpen bij het voorkomen van verzuim. Je kunt bijvoorbeeld gebruikmaken van een verzuim­coach en een gezondheidscheck voor je personeel. Ook kun je de verzekering afsluiten in combinatie met arbodienstverlening. Dan zit je helemaal gebakken.

Vraag aan een onafhankelijke verzekerings­adviseur wat de mogelijkheden zijn voor jouw bedrijf of vraag een offerte aan.

AOV psychisch verzuim

Niet alleen je werknemers kunnen overspannen raken. Verzeker ook jezelf tegen psychisch verzuim. Dat doe je met een arbeidsongeschiktheids­verzekering (AOV) voor ondernemers. Vaak kun je kiezen om je aanvullend te verzekeren voor arbeidsongeschiktheid door psychische klachten, zoals bij een burn-out.

Een zieke werknemer?

Verzuim van personeel betekent vaak extra admini­stratie en kosten. Je wilt het liefst dat medewerkers snel weer aan de slag gaan. Een verzuim­verzekering helpt je bij de aanpak van verzuim.

Beperk je risico's

Vragen over psychisch verzuim

• Wat is psychisch verzuim?

  Als je werknemer niet kan werken vanwege mentale klachten is er sprake van psychisch verzuim. Vaak gaat het om een burn-out door werkstress. Maar het kan ook gaan om een posttraumatische stressstoornis (PTSS) of een depressie. Dit kan door het werk ontstaan en/of de privésituatie van je werknemer.

• Hoe voorkom je verzuim door stress op werk?

  Je kunt als werkgever en leidinggevende verzuim voor zijn door te letten op bepaalde signalen. Let vooral op de oorzaken van werkstress binnen je bedrijf. Blijf in gesprek met je werknemer en pas het werk aan waar mogelijk. In de checklist verzuim voorkomen ontdek je slimme manieren om psychisch verzuim te beperken binnen je bedrijf.

• Wanneer zet je een bedrijfsarts in?

  De wet zegt dat je binnen een week na de ziekmelding je arbodienst of individuele bedrijfsarts op de hoogte moet brengen. Je arbodienst of verzekeraar kan je vragen dit op de eerste ziektedag al te doen. Je arbodienst of bedrijfsarts gaat je vervolgens helpen de juiste stappen te zetten.

• Wat zijn de verplichtingen bij ziekte voor werkgevers?

  Je bent verplicht te zorgen voor een goede begeleiding van zieke werknemers. De belangrijkste verplichtingen staan in de Arbowet en de Wet verbetering poortwachter. Op basis van deze twee wetten kun je zelf een arbobeleid samenstellen voor jouw bedrijf. In je cao kunnen aanvullende verplichtingen staan voor arbeidsomstandigheden en ziekte­verzuim in jouw branche.